Kataplexie is een abrupte en oncontroleerbare verzwakking of zelfs verlamming van spieren die ontstaat tijdens een sterke emotie, zoals grote opwinding of vreugde.
Zonder enige vorm van waarschuwing verliest deze persoon alle spierkracht en kan zelfs in elkaar zakken terwijl hij bij bewustzijn blijft en zich bewust is van wat er om zich heen afspeelt.
Kataplexie gaat vaak gepaard met de slaapstoornis narcolepsie en mensen die er mee te maken hebben proberen vaak de sterke emoties die kataplexie triggeren te vermijden.
In Nederland lijden er naar schatting 6.000 – 8.000 mensen aan narcolepsie waarvan ongeveer de helft ook last heeft van kataplexie, wat dus neerkomt op ongeveer 3.000 à 4.000 mensen. (Bron: Nederlandse Vereniging Narcolepsie)
Symptomen van kataplexie
Enkele symptomen van kataplexie zijn:
- Vertrokken gezicht (grimassen)
- Ongewone tongbewegingen
- Trillende kaken
- Hoofd laten hangen (letterlijk)
- Verlamde armen en handen
- Knikkende knieën
- Hangende oogleden
- Moeizaam spreken en uit woorden komen
Zoals gezegd is iemand die een kataplexie aanval meemaakt zich hier volledig van bewust maar kan hij of zij zich simpelweg niet bewegen.
Deze aanvallen duren gebruikelijk een halve minuut tot maximaal 2 minuten waarna sommige patiënten direct in slaap vallen.
Kataplexie en slaap
Het verliezen van de spierkracht wordt veroorzaakt doordat het lichaam slaap en waakzaamheid niet goed kan scheiden waardoor elementen van beide staten elkaar kunnen overlappen.
Gedurende een normale REM-slaapfase (rapid eye movement) ontstaat er een natuurlijke verlamming van veel spieren in het lichaam zodat je rustig kunt slapen.
Wanneer iemand lijdt aan kataplexie kunnen deze bijzondere eigenschappen van de REM-slaap ook onverwachts overdag voorkomen – na bijvoorbeeld hard lachen – waardoor iemand ineens erg slappe spieren krijgt of zelfs “verlamd” ter aarde stort terwijl deze persoon tijdens de gehele aanval volledig bij bewustzijn is.
Tip: Check ook onderstaande video van een meisje die tijdens het spelen in elkaar zakt nadat ze aan het lachen wordt gebracht: