Dopamine is een neurotransmitter die in je lichaam wordt geproduceerd en door je zenuwstelsel wordt gebruikt om signalen naar zenuwcellen te sturen en ontvangen. Dopamine wordt om deze reden ook wel een ‘chemische boodschapper’ genoemd.
Dopamine speelt een belangrijke rol in hoe je plezier en genot voelt en ervaart. Daarnaast helpt het je concentreren, focussen en op je doel af te gaan.
Net als veel andere lichaamsfuncties merk je de rol van dopamine niet, of weet je niet eens af van het bestaan ervan, tot er een probleem ontstaat.
Te veel of juist te weinig dopamine in je lichaam kan voor allerlei verschillende gezondheidsproblemen zorgen variërend in ernst.
Dopamine
Dopamine wordt in twee stappen in je brein geproduceerd, zo zet het eerst het aminozuur tyrosine om in een stofje genaamd ‘dopa’ waarna het vervolgens wordt omgezet naar dopamine.
Deze neurotransmitter heeft een grote invloed op verschillende fysieke-, geestelijke en gedragsfuncties, zoals:
- Slaap
- Hartritme
- Bloed
- Leren
- Motivatie
- Nierfunctie
- Lactatie
- Gemoedstoestand
- Pijnbeleving
- Concentratie
- Geestelijke gezondheid
Hoewel het vaak moeilijk is om een enkele oorzaak aan te wijzen voor veel geestelijke gezondheidsproblemen en stoornissen worden ze vaak (mede) veroorzaakt door of te veel dopamine of te weinig dopamine in verschillende hersendelen.
Geestelijke gezondheidsproblemen gelinkt aan dopamine:
ADHD: Niemand weet precies wat attention deficit hyperactivity disorder, oftewel ADHD, veroorzaakt maar uit onderzoek blijkt dat het gelinkt kan worden aan een tekort aan dopamine.
Mensen met ADHD slikken vaak ritalin en dit medicijn werkt door de productie van dopamine extra te stimuleren.
Schizofrenie: Deze stoornis wordt al jaren in verband gebracht met een overschot aan dopamine in verschillende delen in de hersenen waardoor hallucinaties en waanideeën ontstaan.
Verslavingen: Verschillende soorten drugs, bijvoorbeeld cocaïne, zorgen voor een snelle toename van dopamine in je brein.
Dit zet het genotcentrum in je hersenen aan het werk en zorgt voor een goed gevoel, echter wanneer je vaker drugs gebruikt zul je steeds meer en meer nodig hebben om dit gevoel weer te herbeleven.
Dit betekent dat je steeds meer drugs moet gaan gebruiken terwijl de drugs er tegelijkertijd voor zorgt dat je lichaam minder dopamine produceert op een natuurlijke manier waardoor je emotioneel in de put kunt raken.
Dopamine en andere ziektes en stoornissen
Dopamine speelt ook een belangrijke rol in lichamelijke ziektes en stoornissen, waaronder de ziekte van Parkinson en obesitas.
Obesitas: Wanneer je meer calorieën binnenkrijgt dan je verbrandt dan kom je aan, in theorie is het zo eenvoudig. Maar waarom kunnen veel mensen dan niet simpelweg minder eten en afvallen?
Het antwoord op deze vraag ligt iets gecompliceerder dan het aanvankelijk lijkt. Zo kunnen mensen met overgewicht bijvoorbeeld een stoornis in hun natuurlijke lichaamseigen beloningssysteem hebben.
Dit kan een grote invloed hebben op de hoeveelheid voedsel die ze moeten eten om verzadigd te raken.
Uit onderzoek is gebleken dat veel mensen met obesitas niet genoeg dopamine en een ander hormoon wat voor een goed gevoel zorgt, namelijk serotonine.
Ziekte van Parkinson: Dopamine zorgt ervoor dat neuronen in je hersenen kunnen communiceren met je zenuwen en zo kun je je bewegen.
Bij mensen met de ziekte van Parkinson neemt de hoeveelheid van een bepaald neuron gestaag af waardoor het geen signaal meer kan zenden en het lichaam minder dopamine produceert.
Deze verstoorde chemische balans in je brein zorgt voor fysieke symptomen, zoals trillen, stijfheid, traagheid, slechte balans en coördinatie en spontane ongecontroleerde bewegingen.
De ziekte van Parkinson wordt behandeld met medicijnen die ervoor zorgen dat je meer dopamine produceert.
Dopamine en slapen
Dopamine speelt ook een belangrijke rol in je slaap, of beter gezegd het helpt je weer wakker te worden in de ochtend (ook niet geheel onbelangrijk!).
Uit wetenschappelijk onderzoek is namelijk gebleken dat dopamine nauwlettend samenwerkt met het welbekende “slaaphormoon” melatonine welke je slaap- waakritme, oftewel je biologische klok aanstuurt.
Wanneer het aan het einde van de nacht tijd is om weer wakker te worden produceert je lichaam meer “gelukshormoon” dopamine en dit verdringt op zijn beurt de melatonine die je in slaap houdt.
Dit is de reden waarom mensen met een verstoorde concentratie dopamine of melatonine beide te maken kunnen krijgen met ernstige slaapproblemen.