Cortisol is het belangrijkste stresshormoon in je lichaam en wordt ook wel het natuurlijke lichaamseigen alarmsysteem genoemd.
Zo werkt cortisol samen met verschillende hersendelen om zaken als je humeur, angst en motivatie te controleren.
Cortisol wordt geproduceerd in je bijnieren, dit zijn driehoekvormige organen die zich boven de nieren bevinden.
Daarnaast staat het bekend om dat het het menselijke “vecht of vlucht” instinct aanwakkert in een crisissituatie, echter daarnaast vervult cortisol meerdere verschillende taken, zoals:
- Helpt ontstekingen tegengaan
- Reguleert de bloeddruk
- Verhoogt de bloedsuikerspiegel
- Controleert hoe je lichaam koolhydraten, vetten en proteïne gebruikt
- Reguleert je slaap- waakritme
- Zorgt voor meer energie zodat je beter kunt omgaan met stress en spanning
Hoe werkt cortisol?
Je hypothalamus en hypofyse – beide delen van je hersenen – kunnen bepalen of je bloed de juiste hoeveelheid cortisol bevat.
Wanneer je te weinig cortisol in je lichaam hebt passen je hersenen de hoeveelheid hormonen die het produceert hier automatisch op aan.
De bijnieren passen hier de hoeveelheid cortisol die het produceert weer op aan.
Cortisol receptoren bevinden zich in de meeste cellen van het menselijk lichaam gebruiken het hormoon op allerlei verschillende manieren.
Wanneer je bijvoorbeeld erg alert en oplettend bent omdat er gevaar dreigt kan cortisol verschillende lichaamsfuncties stopzetten die op dat moment onbelangrijk zijn.
Enkele processen waar je dan aan kunt denken zijn bijvoorbeeld de spijsvertering, immuunsysteem, groeiprocessen en voortplantingsdelen.
Je cortisolspiegel kan echter ook in de war raken.
Te veel stress
Wanneer de spanning afneemt of het gevaar geweken is hoort het cortisolniveau in je lichaam weer te dalen waardoor je hartslag, bloeddruk en andere lichaamssystemen weer normaliseren.
Maar wat gebeurt er wanneer je constant gestresst bent?
Hierdoor kunnen een aantal belangrijke lichaamsfuncties verslechteren en kunnen er een aantal gezondheidsproblemen ontstaan, zoals:
- Hoofdpijn
- Depressie
- Hart- en vaatziekten
- Geheugenverlies
- Concentratieproblemen
- Slapeloosheid
- Overgewicht
Te veel cortisol
Een knobbeltje in de bijnieren of een tumor in de hypofyse kunnen ervoor zorgen dat je lichaam te veel cortisol produceert. Hierdoor kun je last krijgen van het zogenaamde ‘syndroom van Cushing’.
De ziekte van Cushing kun je herkennen aan de volgende symptomen:
- Snelle gewichtstoename
- Verzwakte spieren
- Diabetes
- Kwetsbare huid (kneuzingen en blauwe plekken)
Te weinig cortisol
Wanneer je lichaam echter te weinig cortisol produceert heb je de zogenaamde ‘ziekte van Addison‘ en kun je te maken krijgen met de volgende symptomen:
- Veranderingen in de huid (vreemde donkere plekken)
- Progressieve verzwakking van de spieren
- Verlies van eetlust
- Gewichtsverlies
- Lage bloeddruk
- Diarree
- Misselijkheid
- Overmatige vermoeidheid