Het exploderend hoofd syndroom is een slaapstoornis waarbij mensen tijdens het slapen of kort voor ze in slaap vallen plotseling een harde knal horen en vaak angstig wakker schrikken.
Hoewel de naam ‘exploderend hoofd syndroom’ – Engels: Exploding head syndrome (EHS) – een beetje sensationeel in de oren zal klinken begrijpen mensen die het hebben hoe vervelend en frustrerend het daadwerkelijk is.
Nee, de naam duidt niet op het daadwerkelijk exploderen van het hoofd maar meer op het horen van een hard geluid in het hoofd.
EHS werd voor het eerst omschreven aan het einde van de 19e eeuw maar er is sindsdien weinig tot geen onderzoek verricht naar de slaapstoornis zelf, de oorzaken ervan en eventuele behandelmethodes.
Wat is het exploderend hoofd syndroom precies?
Het exploderend hoofd syndroom is een slaapstoornis in de categorie parasomnia. Parasomnia zijn vreemde gedragingen en gebeurtenissen die plaatsvinden tijdens de overgangsfase tussen slapen en ontwaken of tijdens transities naar tussen de verschillende slaapfases.
Mensen die lijden aan EHS hallucineren plotseling een luid en alarmerend geluid – vaak omschreven als een harde knal/explosie – wanneer ze bijna in slaap vallen of wakker worden.
Hoewel het niet gevaarlijk is kan het wel bijzonder verontrustend zijn en kan er zelfs slaapangst door ontstaan.
Dit syndroom kan uiteraard de slaap tijdens de gebeurtenis ernstig beïnvloeden maar kan op langere termijn ook voor slapeloosheid zorgen wanneer iemand bang wordt om te gaan slapen.
Symptomen
Tijdens een exploderend hoofd gebeurtenis ervaart de slaper een geluidshallucinatie terwijl hij of zij in slaap valt of wakker wordt.
Hierbij worden een aantal geluiden vaak genoemd, zoals:
- Explosies (uiteraard)
- Geweerschoten
- Vuurwerk
- Schreeuwen
- Dichtsmijten van een deur
- Donder
Het geluid kan gedurende een aantal seconden waargenomen worden in één oor of in beide maar sommige patiënten verklaren ook dat het echt van binnenuit hun hoofd komt, vandaar ook de naam ‘exploderend hoofd’.
Naast het geluid verklaren mensen met het exploderend hoofd syndroom vaak lichtflitsen te zien of een elektrische schok door hun lijf richting hun hoofd te voelen.
Deze gevoelens worden vaak begeleid door angst, versneld hartritme en hartkloppingen. Hierdoor vallen patiënten vaak moeilijk weer in slaap wanneer het midden in de nacht voorkomt.
Zoals eerder vermeld is de stoornis op zichzelf niet schadelijk of pijnlijk maar kan de spanning die ermee gepaard gaat ervoor zorgen dat je slaapangst ontwikkeld wat weer voor slaapproblemen kan zorgen wat op zijn beurt weer gezondheidsproblemen kan veroorzaken.
Waardoor wordt EHS veroorzaakt?
Wetenschappers hebben nog niet ontdekt waardoor EHS precies wordt veroorzaakt. Zo hebben ze problemen in het oor, beroertes en hersenbloedingen onder de loep gelegd maar ook hier konden ze geen duidelijke aanwijzingen vinden.
De meest aannemelijke verklaring voor het exploderend hoofd syndroom is dat het net zoals slaapverlamming wordt veroorzaakt door een probleem in de formatio reticularis die zich in de hersenstam bevindt.
Hier worden naast je motorische reflexen en de controle over je spieren ook de overgangen tussen slapen en ontwaken gecoördineerd.
Tijdens de overgang van slaap naar ontwaken komt het vaak voor dat mensen hypnagogische schokken ervaren.
Hypnagogische schokken is de wetenschappelijke naam voor onbedoelde spierverkrampingen die je soms ervaart tijdens het in slaap vallen of wanneer je wakker wordt. (Je kent het wel dat gevoel dat je ergens vanaf valt)
Wetenschappers denken dat dit veroorzaakt wordt door miscommunicatie tussen neuronen in de formatio reticularis.
Tijdens de REM-slaapfase zorgt je brein ervoor dat je spieren verlamd zijn om te voorkomen dat je jezelf letterlijk bezeerd tijdens je dromen.
Slaapverlamming en EHS komen voor wanneer er iets misgaat in dit proces en verschillende neuronen in de hersenen eerder wakker zijn dan je spieren en andere lichaamsdelen.
Wanneer de neuronen die je gehoor besturen eerder ontwaken dan de rest van je lichaam kun je dus een harde knal horen (of denken dat je deze hoort) waardoor je wakker schrikt.
Wanneer krijg je een exploderend hoofd?
Hoewel er eigenlijk weinig bekend is over het exploderend hoofd syndroom is het niet zo zeldzaam als je wellicht zou denken.
Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat tussen 10 en 20% van alle mensen tenminste één keer in hun leven dit ervaren.
Mensen die ook last hebben van slaapverlamming hebben twee keer zoveel kans om ook EHS te ervaren. Daarnaast hebben mensen met een psychische stoornis ook een grotere kans op EHS,
Ook het hebben van veel emotionele en zelfs fysieke stress kan direct in verband gebracht worden met deze slaapstoornis.
Over het algemeen genomen komt het exploderend hoofd syndroom vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en met name bij mensen van 50 jaar en ouder.
EHS behandelen? [Tips & Tricks]
Op dit moment is er nog geen officiële behandeling voor EHS maar er zijn wel verschillende dingen die je kunt doen om je nachten aangenamer te maken.
Met name al meer ontspannen en zonder stress naar bed gaan is belangrijk omdat EHS direct verband houdt met stress en spanning.
Check daarom de volgende 5 tips en tricks om beter om te gaan met het knallende geluid in je hoofd tijdens het slapen en geniet van een betere nachtrust:
#1: Raadpleeg je huisarts
Als je denkt dat je te maken hebt met het exploderend hoofd syndroom dan wil ik je aanraden een slaapdagboek bij te houden waarin je precies registreert hoe vaak je het hebt en hoe je het ervaart om dit vervolgens te delen met je huisarts.
Hij of zij zal je enkele vragen stellen om erachter te komen of je klachten te maken hebben met andere slaapgerelateerde stoornissen of een ander mentaal probleem.
Zo kunnen mensen met bijvoorbeeld een posttraumatische stressstoornis (PTSS) vaker last hebben van EHS dan anderen.
#2: Eet gezond(er)
Ook voor deze slaapstoornis geldt dat het bijzonder belangrijk is om een gezond dieet te volgen en natuurlijke slaapverwekkende ingrediënten te eten.
Daarnaast doe je er goed aan om zware en vette maaltijden voor je naar bed gaat te vermijden en het gebruik van cafeïne te beperken.
Wellicht overbodig om te vermelden maar je doet er ook goed aan om het gebruik van alcohol en drugs te beperken of nog beter geheel aan banden te leggen omdat deze je slaap ook ernstig kunnen verstoren.
#3: Voorkom stress
Omdat het verband tussen stress en het exploderend hoofd syndroom zo duidelijk is raden slaapexperts mensen met EHS aan om stress zoveel mogelijk te voorkomen of te verminderen.
Dit kun je bijvoorbeeld doen door:
- Yoga
- Mediteren
- Ademhalingsoefeningen
- … en de vele andere ontspanningstechnieken
Bovendien is het belangrijk om een ontspannende slaaproutine voor jezelf te bepalen met bijvoorbeeld een warm bad of warme douche om tot rust te komen voor je gaat slapen.
#4: Volg een goede slaaphygiëne
Om aan te sluiten op punt #3 is het belangrijk om een goede slaaphygiëne te volgen om iedere nacht het maximale uit je slaap te halen.
Omdat slaapgebrek zorgt voor extra stress moet je ervoor zorgen dat je er alles aan doet om iedere nacht minimaal 7 à 8 uren te kunnen slapen en deze tijd ook echt hiervoor inplant.
Probeer elke avond rond hetzelfde tijdstip naar bed te gaan en iedere dag rond dezelfde tijd op te staan.
Zorg voor een donkere en stille slaapkamer en verwijder alle elektronica uit je slaapomgeving om ervoor te zorgen dat je hier niet door wordt afgeleid wanneer je eigenlijk wilt slapen.
#5: Overtuig jezelf ervan het een hallucinatie is
Als je wakker wordt met een knal doe je er goed aan om jezelf hardop te vertellen dat het geluid niet echt is en dat je niet in gevaar bent. (Schrijf het desnoods op de muur zodat dit het eerste is wat je ’s ochtends ziet)
Jezelf ervan overtuigen dat het slechts een hallucinatie is kan al genoeg zijn om ermee te kunnen dealen.
Zo zijn er bijvoorbeeld veel mensen met EHS die hun huisarts raadplegen simpelweg om van hem of haar te horen dat het niet echt is omdat dit hen gerust kan stellen.