Idiopathische hypersomnie is een slaapstoornis waarbij iemand overdag extreem slaperig is en uiterst moeizaam kan ontwaken. De term ‘idiopathisch’ betekent letterlijk dat er geen duidelijke oorzaak voor te vinden is waardoor het vaak als een spookziekte wordt gezien.
Idiopathische hypersomnie wordt vaak vergeleken, of verward, met narcolepsie omdat je bij beide slaapstoornissen extreem slaperig en vermoeid bent.
Echter in tegenstelling tot narcolepsie valt een patiënt met IH niet zomaar uit het niets in slaap (slaapaanval) en heeft hij ook geen last van spierverslappingen (kataplexie) zoals dat bij narcolepsie wel het geval is.
Daarnaast hebben middagdutjes of powernaps ook geen verfrissende werking en krijgen mensen met idiopathische hypersomnie hier geen nieuwe energie van.
Idiopathische hypersomnie: 2 Verschillende soorten
Er zijn twee verschillende soorten idiopathische hypersomnie, namelijk:
- Patiënten met een normale slaapduur (7 – 9 uur slaap per nacht)
- Patiënten die langer dan normaal slapen (soms tot wel 13 uur per nacht)
Bij beide vormen van IH wordt de slaper alsnog oververmoeid wakker en slaapt hij gebruikelijk overdag ook nog 1 à 2 uur zonder zich hier fitter en energieker door te voelen.
Daarnaast hebben mensen met IH ’s ochtends grote moeite met wakker worden en opstaan en voelen ze zich de eerste minuten dat ze wakker zijn vaak verward, duizelig en humeurig.
Wat zijn de oorzaken van IH?
Idiopathische hypersomnie is erg zeldzaam en het is niet bekend hoeveel mensen er in Nederland lijden aan deze slaapstoornis.
Het is wellicht ook daarom dat er relatief weinig over bekend is en zoals gezegd betekent het woord ‘idiopathisch’ letterlijk dat er geen duidelijk aanwijsbare oorzaak is.
Slaapexperts denken echter dat het te maken heeft met een onbekend probleem in het deel van de hersenen die de slaap en waakzaamheid aansturen.
Naar aanleiding van een recent onderzoek vermoedt men dat het te maken heeft met een storing in het deel van het brein waar slaappillen juist hun werking aan ontlenen.
Mensen die slaappillen gebruiken en wakker worden (gemaakt) voordat deze zijn uitgewerkt worden namelijk ook vaak verward, duizelig en humeurig wakker, net als bij mensen met IH het geval is.
Welke invloed heeft het op je leven?
Idiopathische hypersomnie is een slepende stoornis die in de loop der jaren verergert. De eerste symptomen maken zich meestal op een leeftijd van 20 – 25 jaar kenbaar.
IH-patiënten hebben vaak moeite om normaal te werken vanwege hun extreme slaperigheid en om het nog erger te maken wordt dit door buitenstaanders vaak beschouwd als ongemotiveerd of ongeïnteresseerd.
Vrienden en familie weten niet hoe moeilijk het is om zo vermoeid te zijn en iedere dag te moeten vechten tegen slaperigheid.
Hierdoor komen veel mensen met IH in een depressie terecht en is het niet verantwoord een auto te besturen tenzij de symptomen onder controle zijn met behulp van medicatie.
Wanneer moet je jezelf laten onderzoeken?
Als jij je altijd slaperig voelt en je hiervoor geen duidelijke verklaring kunt vinden die je er goed aan je huisarts te raadplegen.
Je huisarts kan je doorverwijzen voor verder slaaponderzoek in een slaapkliniek waar je waarschijnlijk een Multiple Sleep Latency Test (MSLT) ondergaat om IH of andere slaapproblemen vast te stellen.
Je hebt waarschijnlijk geen idiopathische hypersomnie wanneer je je wel vermoeid voelt maar niet de drang hebt om overdag te moeten slapen.
Word je na een lange en goede nachtrust fris en uitgerust wakker dan heb je ook geen IH.
Wat is een Multiple Sleep Latency Test?
Nadat je slaap gedurende de nacht is bestudeerd krijg je de mogelijkheid om gedurende de dag eens in de twee uur kort te slapen.
Ook tijdens deze slaapjes van ongeveer 20 minuten word je nauwlettend in de gaten gehouden.
Dit wordt gedaan om twee verschillende redenen, namelijk:
- Hoe lang duurt het voor je in slaap valt
- Hoe goed je slaapt wanneer je in slaap valt
Wanneer je bijvoorbeeld té snel in slaap valt maar niet in de REM-slaapfase terechtkomt dan is de kans aanwezig dat je idiopathische hypersomnie hebt.
Idiopathische hypersomnie vaststellen? [Is er een test?]
Er zijn veel verschillende redenen waardoor je je vermoeid en extreem slaperig kunt voelen.
Toch bestaat er géén eenduidige test om idiopathische hypersomnie vast te stellen en wordt de diagnose gesteld door andere oorzaken en slaapproblemen uit te sluiten.
Zo proberen artsen erachter te komen dat hun extreme slaperigheid niet wordt veroorzaakt door een ander slaap- of gezondheidsprobleem.
Kun je IH behandelen?
Er bestaat geen direct geneesmiddel of remedie tegen idiopathische hypersomnie maar je kunt de symptomen wel grotendeels onder controle houden met behulp van verschillende soorten medicatie.
Hoewel IH in de meeste gevallen een blijvend probleem is lost het bij ongeveer 15% van de patiënten uit zichzelf op en gaan zij zich steeds weer energieker en fitter voelen.
Omgaan met idiopathische hypersomnie
Hieronder vind je een aantal tips en adviezen om beter om te gaan met idiopathische hypersomnie en het leven een stukje aangenamer te maken:
- Pas je levensstijl aan
- Zet meerdere wekkers of een extra luide wekker
- Voorkom dat je aan het verkeer moet deelnemen wanneer je vermoeid en slaperig bent
- Hanteer een vast slaap- waakritme
- … plan powernaps van tevoren in je dagschema, echter werkt dit niet bij iedereen
Let op: Zorgt de extreme vermoeidheid en slaperigheid bij jou voor depressieve gevoelens raadpleeg dan je huisarts en zorg ervoor dat je de juiste professionele hulp krijgt!